اثرات منابع مختلف چربي جیره بر عملكرد رشد جمعیت میكروبي و مقادير ph محتويات روده كوچك و سكوم جوجه هاي گوشتي

نشریه پژوهشهاي علوم دامی/ جلد 32 شماره 3/ سال 2233 اثرات منابع مختلف چربي جیره بر عملكرد رشد جمعیت میكروبي و مقادير ph محتويات روده كوچك و سكوم جوجه هاي گوشتي حسین اخوان سالمت 1 و حسینعلي قاسمي *2 3 2 * تاریخ دریافت: 93/9/31 تاریخ پذیرش: 93/33/31 مربي گروه علوم دامي دانشگاه آزاد اسالمي واحد خوی استادیار گروه علوم دامي دانشکده کشاورزی و منابع طبیعي دانشگاه اراک مسئول مکاتبه: h-ghasemi@araku.ac.ir Email: چكیده اثر چهار منبع چربی جیره برعملکرد رشد جمعیت باكتريايی و مقدار ph محتويات روده كوچک و سکوم جوجه های گوشتی در آزمايشی مورد مطالعه قرار گرفت. در اين آزمايش تعداد 042 جوجه گوشتی نر بطور تصادفی به 4 جیره آزمايشی با 6 تکرار برای هر تیمار اختصاص يافتند. جیره های آزمايشی شامل جیره بدون منبع چربی )جیره كنترل( جیره حاوی 6 درصد پیه گوساله )BT( جیره حاوی 6 درصد روغن آفتابگردان )SO( و جیره حاوی 6 درصد روغن ماهی )FO( بود كه از روز 1 تا 40 روزگی به مصرف جوجه ها رسید. نتايج آزمايش نشان داد كه تیمار FO سبب افزايش معنی داری )00=P( در وزن بدن جوجه ها نسبت به تیمارهای كنترل و BT از 1 تا 01 روزگی گرديد. در همین سن بهبود ضريب تبديل غذايی نیز درجوجه های تغذيه شده از تیمارهای SO و FO نسبت به جوجه های دريافت كننده تیمار BT مشاهده شد )30=P(. افزايش وزن خوراك مصرفی و ضريب تبديل غذايی جوجه ها در كل دوره )1 تا 40 روزگی( تحت تأثیر منابع مختلف چربی جیره قرار نگرفت. پرنده های تغذيه شده با FO و SO غلظت باالتری از الكتوباسیلها را در روده باريک و سکوم و همچنین جمعیت كمتری از كلیفرمها را در سکوم نسبت به پرندگان تغذيه شده با BT نشان دادند )0>P(. همچنین در سن 40 روزگی يک كاهش در ph سکوم جوجه های گوشتی تغذيه شده با جیره FO نسبت به جوجه های تغذيه شده با BT مشاهده شد )30=P(. بر اساس نتايج اين آزمايش می توان نتیجه گیری كرد كه چربی های حاوی اسیدهای چرب غیر اشباع نسبت به چربی های حاوی اسیدهای چرب اشباع در جیره غذايی جوجه های گوشتی سبب بهبود عملکرد اكولوژی میکروبی و ph محتويات روده میگردد. واژه هاي كلیدي: جمعیت میکروبی جوجه های گوشتی چربی جیره عملکرد رشد

اخوان سالمت و قاسمی نشریه پژوهشهاي علوم دامی/ جلد 32 شماره 3/ سال 2233 223 Effects of dietary fat sources on growth performance, microbial population and ph values in the small intestine and cecum of broiler chicks H Akhavan-Salamat 1 and H A Ghasemi 2 * 1 Instructor, Department of Animal Science, Islamic Azad University, Khoy Branch, Khoy, Iran 2 Assistant professor, Department of Animal Science, Faculty of Agriculture and Natural Resources, Arak University, 38156-8-8349, Arak, Iran. * Corresponding Author: E-mail: h-ghasemi@araku.ac.ir Abstract The effects of four dietary fat sources were studied on growth performance, bacterial community and ph values in digesta of small intestine and cecum of broiler chickens. A total of 240 one d-old male broiler chicks were randomly assigned to four experimental diets with 6 replicates per each. The four experimental diets were diet without fat (control diet), diet containing 6% beef tallow (BT), diet containing 6% sunflower oil (SO) and diet containing 6% fish oil (FO) and fed to chicks from 0-42 days of age. Our results showed that FO diets significantly increased weight gain of chicks compared to control or BT diets from 1 to 21 d of age (P=0.022). At the same age, the best feed conversion ratio was observed in chicks fed SO and FO diets as compared with chicks fed BT treatment (P=0.038). Body weight gain, feed intake and feed conversion ratio of birds were not significantly affected by dietary fat sources at the entire experimental period (1-42 d). The birds fed SO and FO diets, had higher counts of Lactobacillus spp. in small intestine and cecum digesta and lower counts of coliforms in cecal digesta as compared to birds fed BT diet (P<0.05). A significant decrease was also observed in ph of cecal digesta of birds fed FO diet (P=0.039) compared to those fed BT diet at 42 d of age. In conclusion, the dietary fats rich in polyunsaturated fatty acids can improve growth performance, intestinal microflora and ph value in broiler chicks as compared with the dietary fats rich in saturated fatty acids. Keywords: Broiler chicks, dietary fat source, growth performance, microbial population مقدمه ظرفیت هضم و جذب دستگاه گوارش تا حدود زيادی متکی بر جمعیت گونه های میکروبی و رشد و تکثیر آنها می باشد. بیشترين توجه فلور میکروبی دستگاه گوارش طیور به سکوم معطوف شده است اما علی رغم اهمیت نقش روده باريک در هضم و جذب مواد غذايی اكولوژی میکروبی آن كمتر مورد مطالعه قرار گرفته است )كناربورگ و همکاران 0220(. تركیب و فعالیت فلور میکروبی دستگاه گوارش در جوجه های گوشتی را می توان با دستکاری جیره غذايی تغییر داد )چاكت و همکاران 1006(. اثرات مفید مواد افزودنی خوراك مانند پروبیوتیک پریبیوتیک و به تازگی سینبیوتیک به عنوان جايگزينی برای آنتی بیوتیکها در بهبود اكولوژی میکروبی روده در جوجه های گوشتی ثابت شده است )قاسمی و همکاران 0212(. در رابطه با تاثیر تركیب جیره غذايی بر تركیب فلور میکروبی روده مقدار نوع و باالنس مواد مغذی اصلی درجیره )كربوهیدرات پروتئین و لیپید( تأثیر بارز و مشخصی روی جمعیت و فعالیت میکروبی روده می گذارد )اسکات و همکاران 0210(. اثرات كربوهیدرات جیره غذايی )اسمیتز و همکاران 1000 و واحجن و همکاران 1000( و اخیرا پروتئین )هانگوی و همکاران 0211( مورد مطالعه قرار گرفته است اما مطالعات اندكی در رابطه با تاثیر منابع مختلف چربی بر فلور میکروبی دستگاه گوارش گزارش شده است. در تغذيه نشخواركنندگان گزارش شده است كه غلظت بااليی از اسیدهای چرب غیر اشباع )عمدتا اسید

222 اثرات منابع مختلف چربی جیره بر عملكرد رشد جمعیت میكروبی و مقادیر ph محتویات روده كوچك و سكوم جوجه هاي گوشتی اولئیک لینولئیک و اسید لینولنیک( در جیره غذايی سبب تغییر چشمگیری در تركیب و فعالیت فلور باكتريايی در شکمبه می گردد )جالک و همکاران 0222(. در طیور نیز تأثیر مثبت استفاده ازروغن سويا بجای پیه روی كاهش جمعیت اشرشیاكلی و كوكسیهای گرم مثبت روده گزارش شده است )دانیکه و همکاران 1000(. به هرحال مطالعات در زمینه اثرات منابع اسیدهای چرب غیر اشباع بلند زنجیر )بويژه اسیدهای چرب امگا 6 و امگا 3( بر فلور میکروبی روده جوجه های گوشتی بسیار محدود است. در نتیجه هدف از اين مطالعه مقايسه اثرات منابع مختلف چربی شامل منابع اسیدهای چرب اشباع امگا 6 و امگا 3 بر عملکرد رشد جمعیت باكتريايی و مقادير ph در محتوای روده كوچک و سکوم جوجه های گوشتی بود. مواد و روشها پرندهها و تیمارهاي آزمايشي از 042 جوجه گوشتی نر يکروزه سويه راس در اين آزمايش استفاده شد. آزمايش در قالب طرح كامال تصادفی با چهار تیمار آزمايشی )برای هر تیمار 6 تکرار و در هر تکرار 12 قطعه جوجه( انجام شد. جوجه ها در ابتدای آزمايش وزن شدند و توزيع آنها به گونه ای صورت گرفت كه متوسط وزن اولیه بدن جوجه ها در تمام واحدهای آزمايشی يکنواخت بود. تیمارهای آزمايش عبارت بودند از: جیره بدون چربی )جیره )BT( جیره كنترل( جیره حاوی 6 درصد پیه گوساله 1 )SO( و جیره حاوی حاوی 6 درصد روغن آفتابگردان 0.)FO( میزان انرژی قابل سوخت 6 درصد روغن ماهی 3 و ساز منابع مختلف چربی استفاده شده در اين آزمايش بر اساس مقادير ارائه شده )1004( NRC در نظر گرفته شد. مقادير انرژی سوخت و ساز و پروتئین خام جیره پايه و جیره های حاوی منابع مختلف چربی بودند. يکسان جیره های آزمايشی از روز اول بر پايه ذرت- سويا بود و بر اساس توصیههای )1004( NRC تنظیم گرديد. مقادير مواد خوراكی و تركیب مواد مغذی جیره- های آزمايشی در جدول 1 نشان داده شده است. جیره غذايی در فرم آردی و بصورت آزاد در دسترس طیور بودند. پرندهها نیوكاسل و دارويی به طور معمول در برابر برونشیت گامبرو واكسینه شدند اما هیچ برنامه در كل دوره آزمايشی اجرا نشد. دما و سیستمهای كنترل روشنايی برای تمام جوجه ها در كل مراحل آزمايش يکنواخت بود. دمای محیط به تدريج از 34 C در روز اول به 04 C در روز 00 رسید و پس از آن ثابت ماند. ابعاد پنهای آزمايشی 1/0 1/0 متر بود. اختالف وزن جوجه های هر پن در ابتدا و انتهای هر دوره آزمايشی جهت محاسبه میانگین وزن هر جوجه مورد استفاده قرار گرفت. به منظور كاهش اثر وزن محتويات دستگاه گوارش 4 ساعت قبل از وزن كشی غذا از داخل پن ها برداشته شد. از اختالف وزن خوراك وزن شده در ابتدای هر دوره با خوراك باقیمانده مقدار خوراك مصرفی برای هر دوره آزمايشی محاسبه شد. افزايش وزن و خوراك مصرفی با توجه به سن تلفات تصحیح و برای محاسبه ضريب تبديل غذايی استفاده شد. در همه مراحل آزمايش كلیه مالحظات اخالقى در رابطه با كار پژوهشی با حیوانات در نظر گرفته شد. Beef tallow 1 0 Sunflower oil Fish oil 3

اخوان سالمت و قاسمی نشریه پژوهشهاي علوم دامی/ جلد 32 شماره 3/ سال 2233 221 - تركیب جیره هاي آزمايشي در دورهاي آغازين و پاياني تیمارهای آزمايشی 1 جدول 1 FO 000/4 00 3 00/3 1 1 4/4 2/4 3122 103/2 2/1 01-40 روزگی SO 002/0 000/1 3 02/6 1 1 4/4 2/4 3122 103/2 2/1 BT 043/4 063/1 3 /6 13/4 1 4/4 2/4 3122 103/2 0/6 2/1 FO 01 1 روزگی SO BT اجزای جیره )گرم / كیلوگرم( ذرت كنترل كنترل 212/3 142/1 02/0 1 1 1 4/1 2 3122 103/2 0/6 2/0 40 322/0 36/1 00 14/0 1 4/0 1/4 3202 012/0 0/4 4/0 11/3 406/1 311/0 3 00 14/0 1 4/3 1/4 3202 012/0 0/4 4/0 11/3 42 020/6 3 03/4 00 1 1 1/0 3202 012/0 0/4 4/0 11/3 606/0 104/2 24/4 4 11/3 10/4 3/6 2/6 3202 012/0 0/4 4/0 11/3 كنجاله سويا )%44( كنجاله گلوتن ذرت پودر ماهی سبوس گندم پیه گوساله روغن آفتابگردان روغن ماهی دی كلسیم فسفات پودر صدف نمک -DL متیونین مکمل ويتامینی 0 مکمل معدنی 3 تركیب محاسبه شده انرژی قابل متابولیسم )kcal/kg( پروتئین خام )g/kg( كلسیم )g/kg( فسفر قابل دسترس )g/kg( لیزين) g/kg ( متیونین + سیستئین )g/kg( 1 جیره كنترل جیره غذايی بدون منبع چربی BT جیره غذايی حاوی 6 درصد پیه گوساله SO جیره غذايی حاوی 6 درصد روغن آفتابگردان و FO جیره غذايی حاوی 6 درصد روغن ماهی. هر كیلوگرم مکمل معدنی شامل كولین كلرايد 122 گرم منگنز 30/60 گرم روی 30 گرم آهن 02 گرم مس 4 گرم يد 302 گرم و سلنیوم 02 میلیگرم میباشد. هر كیلوگرم مکمل ويتامینه شامل ويتامین A 32222 واحد بین المللی ويتامین E 2/0 گرم D 3 022222 واحد بین المللی K 3 2/0 گرم 42 6 میلیگرم و H 2 0/64 گرم B 3 11/00 گرم كلسیم د- پنتوتنات 0 گرم B 6 1/126 گرم B 9 2/4 گرم B 12 گرم B 2 1 B 1 میلیگرم میباشد. 0 3 سکوم بالفاصله پس از كشتار جمع آوری شد. برای جداسازی و شمارش فلور میکروبی روده 1 گرم نمونه تازه گوارشی در هر بخش در شرايط كامال استريل و با )ADS( در نسبت 1 به 12 تحت محلول رقیق بی هوازی 0 شمارش باكتريايي محتويات روده كوچك و سكوم در روز 40 آزمايش يک پرنده در هر تکرار )شش پرنده در هر تیمار( انتخاب و توسط جابجايی مهرههای كشته شدند. محتويات گوارشی روده كوچک و گردن 1 Anaerobic dilution solution 0 Cervical dislocation 1

221 اثرات منابع مختلف چربی جیره بر عملكرد رشد جمعیت میكروبی و مقادیر ph محتویات روده كوچك و سكوم جوجه هاي گوشتی شرايط CO2 مخلوط شد. رقت بیشتر در ADS برای شمارش باكتریهای بی هوازی انجام شد. غلظتهای اولیه در ADS به صورت مرحلهای در محلول بافر فسفات نمکی برای شمارش باكتریهای هوازی رقیق شد )زو و همکاران 0223(. رقیق سازی با ضريب رقت 12 تا آماده سازی رقتهای 0-12 -0 12 و 12-2 برای نمونههای روده كوچک و سکوم ادامه يافت )جین و همکاران 1000(. 2/1 میلی لیتر نمونه از هر رقت در 0 تکرار روی سطح محیط كشت آگار گسترش يافت. برای شمارش جمعیت كل باكتريهای بی هوازی از آگار ويلکینز- چالجرن 1 برای كل باكترهای هوازی از آگار نوترينت 0 3 و برای كلیفرمها از برای الكتوباسیلها از آگار MRS استفاده شد. محیط كشت های آگارهای آگار مکكانکی 4 مرتبط با باكتريهای بی هوازی و الكتوباسیل ها در انکوباتور بی هوازی CO2 دار )حاوی 0 درصد( و بقیه آگارها در انکوباتور هوازی قرار داده شدند. دمای انکوباسیون برای تمام محیط كشتها 32 C تنظیم شد. مدت زمان انکوباسیون نیز برای تمام آگارها 40 ساعت بود. شمارش باكتريايی به عنوان واحد های تشکیل دهنده كلنی )CFU( در هر گرم نمونه بیان شد. اندازه گیري ph محتويات روده كوچك و سكوم آنالیز آماري داده های به دست آمده در اين مطالعه در قالب طرح كامال تصادفی با استفاده از مدل خطی عمومی ) GLM (نرم افزار )0221( SAS مورد تجزيه و تحلیل قرار گرفت. مقادير میانگین ها توسط آزمون حداقل تفاوت معنی دار )Lsmeans( مقايسه شدند. جمعیت باكتريايی به صورت log10 بیان شد. سطح معنی داری در سطح 0<P در نظر گرفته شد و همچنین سطوح P جهت تعیین روند صفات در جداول ذكر گرديده است. نتايج عملكرد رشد اثرات تیمارهای آزمايشی بر عملکرد رشد جوجه های گوشتی )افزايش وزن خوراك مصرفی و ضريب تبديل غذايی( در جدول 0 نشان داده شده است. افزايش معنی دار نسبت به.)P=00( همچنین وزن بدن از 1 تا 01 روزگی در تیمار FO تیمارهای كنترل و BT مشاهده شد ولی افزايش وزن از 00 تا 40 روزگی و در كل دوره )1 تا 40 روزگی( تحت تأثیر تیمارهای آزمايشی قرار نگرفت. داری بین تیمارهای آزمايشی همچنین اختالف معنی دردوره های مختلف آزمايشی از نظر مصرف خوراك وجود نداشت )0>P(. ضريب تبديل غذايی 1 تا 01 روزگی جوجه های تغذيه شده از تیمارهای SO و FO به طور معنی داری بهتر از تیمار BT بود ) P=30 ( اما اختالف معنی داری با تیمار كنترل نداشتند. در كل دوره آزمايش نیز يک تمايل )24=P( در جهت بهبود ضريب تبديل غذايی در جوجه های تغذيه شده با منابع چربی غیر اشباع SO( و )FO نسبت به ساير گروهها مشاهده شد. جمعیت میكروبي و ph روده كوچك وسكوم اثرات منبع چربی روی جمعیت كل باكتريهای بی هوازی باكتريهای هوازی الكتوباسیلها و كلیفرمها و همچنین مقادير ph محتويات روده كوچک و سکوم جوجه های گوشتی در 40 روزگی در جدول 3 نشان برای تعیین ph محتويات روده كوچک و سکوم 1 گرم نمونه تازه همزمان با جمع آوری نمونه برای كشت میکروبی از محتويات گوارشی هم روده كوچک و هم سکوم يک پرنده در هر تکرار برداشته و به لوله های حاوی 0 میلیلیتر آب مقطر اضافه شد. در نهايت مقادير 0 مطابق با روش ايزت و ph با استفاده از ph متر همکاران )1002( اندازهگیری شد. Germany Merck Sigma W1761 Wilkins-Chalgren Germany Merck Nutrient Man-Rogosa-Sharpe agar Germany Merck MacConkey Cambridge Model 292 Ltd Pye Unicam 1 0 3 4 0

اخوان سالمت و قاسمی نشریه پژوهشهاي علوم دامی/ جلد 32 شماره 3/ سال 2233 221 داده شده است. تیمارهای SO و FO نسبت به تیمارBT جمعیت الكتوباسیل ها را در روده كوچک و سکوم افزايش و جمعیت كلیفرمها را نیز در سکوم جوجه ها بطور معنی داری كاهش دادند ) P>0 ( در حالی كه گروه شاهد در حد متوسط بود و تفاوت معنی داری با ساير تیمارها نداشت )0>P(. همچنین يک تمايل )03=P( در جهت كاهش جمعیت باكتريهای بیهوازی در سکوم جوجه های تغذيه شده با جیرههای BT نسبت به ساير گروههای آزمايشی مشاهده شد. اگرچه اختالف معنی داری بین تیمارها از نظر میزان مشاهده نشد) P>0 ( اما تمايل روده كوچک ph )00=P( به كاهش آن در تیمارهای SO و FO نسبت در سکوم ph به بقیه تیمارها مشاهده شد. كمترين پرندگان تغذيه شده با جیره FO و بیشترين ph سکوم مشاهده شد BT در پرندگان تغذيه شده با جیره.)P=30( جدول 2- تاثیر منابع مختلف چربي روي عملكرد جوجه هاي گوشتي افزايش وزن )گرم( كنترل تیمارهای آزمايشی 1 مقدار P 00 2/036 2/104 SEM 13 34 43 FO 263 a 10 0360 SO 241 ab 1000 0342 BT 202 b 1020 0000 200 b 1004 0000 1 تا 01 روزگی 00 تا 40 روزگی 1 تا 40 روزگی خوراك مصرفی )گرم( 2/002 2/660 2/420 40 04 1202 3010 4320 12 3006 4316 1132 3041 4321 1200 3002 4340 1 تا 01 روزگی 00 تا 40 روزگی 1 تا 40 روزگی ضريب تبديل غذايی )گرم / گرم( 30 2/142 24 4 0 4 1/43 b 2 1/00 1/43 b 4 1/04 1/02 a 0 1/02 1/02 ab 0/12 1/01 1 تا 01 روزگی 00 تا 40 روزگی 1 تا 40 روزگی 1 جیره كنترل جیره غذايی بدون منبع چربی BT جیره غذايی حاوی 6 درصد پیه گوساله SO جیره غذايی حاوی 6 درصد روغن آفتابگردان و FO جیره غذايی حاوی 6 درصد روغن ماهی. - حروف غیر مشابه در هر رديف بیانگر تفاوت معنی دار آماری در سطح 0 است. بحث میکروفلووور روده ای نقووش بسوویار مهمووی در سووالمت دستگاه گوارش دارد. جمعیت میکروبی خوود وابسوته بوه جیووره غووذايی مووی باشوود كووه بووه عنوووان منبووع نهووايی سوبسترای آلی متابولیسم می باشند )چاكت و همکواران 1006(. مشووخش شووده اسووت كووه چربووی جیووره باعوو تغییراتی در فلور میکروبوی روده موی شووند كوه از ايون طريق اثر مستقیمی بر هضم و جذب مواد مغوذی توسوط پرنده خواهد داشت )دانیکه و همکاران 1000(. لیووپیس و همکاران )0220( گزارش كردند كه در سوالمت طیوور در يک ph ايده آل بايود تعوادلی بوین جمعیوت میکروفلووری گرم مثبت و گرم منفی وجوود داشوته باشود ايون تعوادل زمانی به هم می خورد كه ph بر اثر تغییر تركیبات مواد خووراكی جیوره تغییور يابود كوه نتیجوه آن ايجواد بوروز اختالالت گوارشی و به خطر افتادن سوالمت میزبوان موی باشد. اين محققین نتیجوه گرفتنود كوه ph ايوده آل بورای

( 221 اثرات منابع مختلف چربی جیره بر عملكرد رشد جمعیت میكروبی و مقادیر ph محتویات روده كوچك و سكوم جوجه هاي گوشتی حفظ تعادل جمعیت باكتريايی دستگاه گوارش الزم است. با توجه به مطالوب ذكور شوده ايون آزموايش بوه منظوور بررسی اثورات منوابع مختلوف چربوی بور عملکورد رشود جمعیوت میکروبوی دسوتگاه گووارش و مقوادير ph روده باريک و سکوم جوجه های گوشتی طراحی گرديد. در مطالعه حاضر جوجه های تغذيه شوده بوا جیوره های حاوی روغن ماهی در مقايسه با جوجه های تغذيوه شده با جیره های غوذايی حواوی پیوه گوسواله وزن بودن باالتری در طول دوره 1 تا 01 روز نشوان دادنود كوه در توافق با گزارش های قبلی بود كه افزايش وزن را در اثور مصرف جیره هوای حواوی اسویدهای چورب غیور اشوباع مشاهده كردند )فريتسوچه و همکواران 1001 لووپزفرر و همکوواران 0221 و حسووینی منصوووب 0211(. بهرحووال برخی از محققین هویچ اخوتالف معنویداری در وزن بودن بین جوجههای تغذيه شده با منابع مختلوف چربوی جیوره مشواهده نکردنود )پسوتی و همکواران 0220 و آزموان و همکاران 0220(. در آزمايش كنونی اگرچه هیچ اثر معنی داری از منابع چربی بر وزن بودن در كول دوره آزموايش )1 تا 40 روزگوی( و نیوز از 00 توا 40 روزگوی بوه دسوت نیامد اما پرندگان تغذيه شده با منابع چربی غیور اشوباع وزن باالتری داشتند. به نظر می رسد دلیل عملکورد بهتور در دوره اولیوه پورورش ناشوی از هضوم و جوذب بهتور چربی های غنوی از اسویدهای چورب غیور اشوباع توسوط جوجه های جوان نسبت به چربی های اشوباع موی باشود )چن و چیانگ 0220 كه احتماال به دلیل ظرفیوت محودود برای تولید صفرا در سنین پايینتر است كه سوبب كواهش هضم اسیدهای چرب اشباع میشود. تاثیر منابع مختلف چربي روي جمعیت میكروبي CFU/g( )log 10 و میزان ph روده كوچك و سكوم در 22 روزگي تیمارهای آزمايشی 1 جدول 3- P مقدار SEM FO SO كنترل BT روده كوچک 2/126 2/00 2/02 0/14 2/40 2/06 تعداد كل بیهوازی 2/103 2/00 6/06 2 2/14 2/14 تعداد كل هوازی >21 2/04 2/04 a 2/32 a 6/30 b 3 ab الكتوباسیلها 2/313 2/06 6/10 6/36 6/46 6/06 كلیفرمها سکوم 03 2/31 0/60 0/40 4 0/30 تعداد كل بیهوازی 2/40 2/04 2/02 2/02 0/13 2/02 تعداد كل هوازی 20 2/10 0/10 a 6 a 0/10 b 6 b الكتوباسیلها 44 2/06 6/00 b 2/12 b 1 a 2/33 ab كلیفرمها میزان ph روده كوچک سکوم 00 30 2/14 2/12 6/01 6/06 b 6/02 6/64 ab 6/00 6/00 a 6/44 6/20 ab 1 جیره كنترل جیره غذايی بدون منبع چربی BT جیره غذايی حاوی 6 درصد پیه گوساله SO جیره غذايی حاوی 6 درصد روغن آفتابگردان و FO جیره غذايی حاوی 6 درصد روغن ماهی. - - حروف غیر مشابه در هر رديف بیانگر تفاوت معنی دار آماری در سطح 0 است.

اخوان سالمت و قاسمی نشریه پژوهشهاي علوم دامی/ جلد 32 شماره 3/ سال 2233 221 هیچ اختالفی در مصرف خوراك بین تیمارهای مختلف آزمايش در كل دوره های آزمايشی مشاهده نشد. جوجه گوشتی قادر به كنترل مصرف خوراك با توجه به نیازهای انرژی میباشند )لیسون و كاستون 1003(. از آنجا كه در مطالعه ما همه جیرههای غذايی انرژی برابری داشتند مصرف خوراك میان تیمارهای مختلف مشابه بود. نتايج به دست آمده در اين مطالعه همچنین نشان داده اند كه جیرههای حاوی روغن آفتابگردان و روغن ماهی نسبت به جیره حاوی پیه سبب بهبود ضريب تبديل غذايی جوجه های گوشتی تا 01 روزگی گرديد. به طور مشابه زولیتسچه و همکاران )1002( سانز و همکاران )a0222( و ويالورده و همکاران )0224( نیز گزارش كردند كه ضريب تبديل غذايی در اثر مصرف جیرههای غذايی حاوی منابع اسیدهای چرب غیراشباع در طیور بهبود می يابد. در مقابل چانموگام و همکاران )1000( و لوپزفرر و همکاران )1000( نشان دادند كه چربیهای غیر اشباع هیچ بهبود معنی داری در ضريب تبديل غذايی جوجههای گوشتی نسبت به چربیهای اشباع ايجاد نکردند. مشخش شده است كه وجود اسیدهای چرب غیراشباع در جیره سبب تسريع بتااكسیداسیون و كاهش سنتز داخلی اسیدهای چرب میشود )سانز و همکاران 0222b(. بنابراين بهبود رشد و بازده خوراك با منابع اسیدهای چرب غیر اشباع می تواند مرتبط با دسترسی بیشتر و راحتر اين اسیدهای چرب برای اعمال متابولیکی نسبت به منابع اسیدهای چرب اشباع باشد. در رابطه با اثرات منابع مختلف چربی جیره بر میکروفلور روده نتايج اين مطالعه نشان داد كه استفاده از منابع اسیدهای چرب امگا 6 و امگا 3 در مقايسه با منابع اسیدهای چرب اشباع در جیره غذايی سبب بهبود اكولوژی میکروبی در روده كوچک و سکوم جوجه های گوشتی گرديد. مطالعات در اين زمینه محدود است و نتايج متناقضی نیز در رابطه با تأثیر منابع چربی جیره بر روی فلور میکروبی روده در حیوانات مختلف گزارش شده است. در توافق با نتايج به دست آمده استفاده از روغن سويا به عنوان يک منبع اسید چرب غیر اشباع در جیره های غذايی جوجه های گوشتی سب افزايش جمعیت باكتری های مفید مانند الكتوباسیل ها و كاهش جمعیت باكتری های مضر مانند اشرشیاكلی در مقايسه با پیه گوساله گرديد )دانیکه و همکاران 1000(. در آزمايشی بر روی موش ها جیره غذايی حاوی اسیدهای چرب غیر اشباع سبب نسبت به جیره های غذايی حاوی پیه افزايش جمعیت باكتری های تولید كننده اسید الكتیک در سکوم موش ها گرديد اما تفاوت معنی داری بین منابع مختلف اسیدهای چرب غیر اشباع روی فلور میکروبی روده مشاهده نشد )حکمتدوست و همکاران 0220(. در آزمايش منابع اسیدهای چرب امگا كنونی نیز تفاوت معنی داری بین 6 و امگا 3 روی جمعیت باكتری های اسید الكتیک وجود نداشت. در مقابل رينگو و همکاران )1000( نشان دادند در كه استفاده از روغن ماهی و روغن بذر كتان به عنوان منبع اسید چرب امگا 3 اشباع جیره موثرتر از ساير منابع اسیدهای چرب غیر برای افزايش جمعیت باكتری های تولید اسید الكتیک به خصوص الكتوباسیلها در دستگاه گوارش ماهی گرديد. بنابراين می توان انتظار داشت كه تغییرات فلور میکروبی روده توسط منابع مختلف چربی تحت تأثیر گونه حیوان وضعیت دستگاه گوارش سن محیط پرورش و شرايط تغذيه ای باشد. اما بطور كلی تأثیر نوع چربی جیره روی فلور میکروبی دستگاه گوارش احتماال ناشی از تأثیرات متفاوت منابع مختلف اسیدهای چرب روی ويسکوزيته هضمی میزان ph و زمان حمل و نقل مواد مغذی در دستگاه گوارش است )الفالمه وهمکاران.)0211 كاهش مقادير ph در محتويات روده جوجه ها در مطالعه حاضر نیز می تواند تا حدودی افزايش جمعیت باكتری های تولید كننده اسید الكتیک و كاهش باكتری های بیماری زا مانند كلیفرم ها را با استفاده از منابع اسیدهای چرب غیر اشباع در جیره غذايی آشکار سازد.

223 اثرات منابع مختلف چربی جیره بر عملكرد رشد جمعیت میكروبی و مقادیر ph محتویات روده كوچك و سكوم جوجه هاي گوشتی دانیکه و همکاران )1002( مقادير باالتر ph را در بخشهای مختلف روده كوچک و افزايش دفع اسیدهای صفراوی توسط میزبان را در اثر مصرف پیه به جای روغن سويا به عنوان چربی در جیره غذايی گزارش كردند. از سوی ديگر سطوح باالتری از باكتری های بیماری زا و سطح پايین تری از باكتری های تولید كننده اسید الكتیک با توجه به افزايش ph روده قابل انتظار است كه منجر به بروز اسهال های عفونی و نقش در سیستم ايمنی روده میگردد )لیوپیس و همکاران 0220(. بنابراين می توان گفت كه استفاده از اسیدهای چرب غیر اشباع به جای منابع اسیدهای چرب اشباع در جیره غذايی جوجه های گوشتی عالوه بر اثرات مفید روی تركیب اسیدهای چرب الشه )زنینی و همکاران 0224( سبب بهبود سالمت و رشد میزبان به دلیل اكولوژی میکروبی بهتر در دستگاه گوارش می شود. به طور كلی نتايج اين مطالعه پیشنهاد میكند كه استفاده از منابع اسیدهای چرب غیر اشباع می تواند اثرات مفیدی بر روی رشد و بازده غذايی جوجه های گوشتی بويژه در سنین اولیه داشته باشد. همچنین منابع اسیدهای چرب غیر اشباع نسبت به منابع اسیدهای چرب اشباع در جیره می توانند سبب تغییرات مفید فلور میکروبی و ph روده بويژه در سکوم جوجههای گوشتی گردند. بهرحال مطالعات بیشتر برای درك مکانیسم اصلی تاثیر منابع چربی روی تركیب و فعالیت فلور میکروبی روده توصیه می شود. منابع مورد استفاده Azman MA, Cerci IH and Birben N, 2005. Effects of various dietary fat sources on performance and body fatty acid composition of broiler chickens. Turk J Vet Anim Sci 29:811-819. Chanmugam P, Boudreau M, Boutte T, Park RS, Hebert J, Berrio L and Hwang DH, 1992. Incorporation of different types of n-3 fatty acids into tissue lipids of poultry. Poult Sci 71:516-521. Chen HY and Chiang SH, 2005. Effect of dietary polyunsaturated/saturated fatty acid ratio on heat production and growth performance of chicks under different ambient temperature. Anim Feed Sci Technol 120:299-308. Choct M, Hughes RJ, Wang J, Bedford MR, Moran AJ and Annison G, 1996. Increased small intestinal fermentation is partly responsible for the anti-nutritive activity of non-starch polysaccharides in chickens. Br Poult Sci 37:609-1. Danicke S, Simon O, Jeroch H and Bedford M, 1997. Interactions between dietary fat type and xylanase supplementation when rye-based diets are fed to broiler chicken. 1. Physicochemical chyme features. Br Poult Sci 38:537-545. Danicke S, Vahjen W, Simon O and Jorech H, 1999. Effect of dietary fat type and xylanase supplementation to rye-based broiler on selected bacterial groups adhering to the intestinal epithelium on transit time of feed and on nutrient digestibility. Poult Sci 78:1292-1299. Fritsche KL, Cassity NA and Huang S, 1991. Effect of dietary fat on the fatty acid composition of serum and immune tissues in chickens. Poult Sci 70:1213-1222. Ghasemi HA, Shivazad M, Esmaeilnia K, Kohram H and Karimi MA, 2010. The effects of a synbiotic containing Enterococcus faecium and inulin on growth performance and resistance to coccidiosis in broiler chickens. J Poult Sci 47:149-155. Hekmatdoost A, Feizabadi MM, Djazayery A, Mirshafiey A, Eshraghian MR, Yeganeh S, Sedaghat MR and Jacobson K, 2008. The effect of dietary oils on cecal microflora in experimental colitis in mice. Indian J Gastroenterol 27:186-189. Hongwei Q, Zhentian X, Guoquan H, Bing Y, Zhiqing H and Daiwen C, 2011. Effects of different dietary protein sources on cecal microflora in rats. Afr J Biotechnol 10:3704-3708. Hosseini-Mansoub N, 2011. Effect of fish oil Fed a Low-protein Diet on performance, carcass characterizes and blood indices in Broiler chicks. Ann Biol Res 2:113-120.

اخوان سالمت و قاسمی نشریه پژوهشهاي علوم دامی/ جلد 32 شماره 3/ سال 2233 231 Izat AL, Tidwell NM, Thomas RA, Reiber MA, Adams MH, Colberg M and Waldroup PW, 1990. Effects of buffered propionic acid in diets on the performance of broiler chicken and on microflora of the intestine and carcass. Poult Sci 69:818-826. Jalc D, Certik M, Kundrikova K and Namestkova P, 2007. Effect of unsaturated C18 fatty acids (oleic, linoleic and α-linolenic acid) on ruminal fermentation and production of fatty acid isomers in an artificial rumen. Vet Med 52:87-94. Jin LZ, Ho YW, Abdullah N and Jalaludin S, 1998. Growth Performance, Intestinal Microbial Populations, and Serum Cholesterol of Broilers Fed Diets Containing Lactobacillus Cultures. Poult Sci 77:1259-1265. Knarreborg A, Simon MA, Engberg RM, Jensen BB and Tannock GW, 2002. Effects of Dietary Fat Source and Subtherapeutic Levels of Antibiotic on the Bacterial Community in the Ileum of Broiler Chickens at Various Ages. Appl Environ Microbiol 68:5918-5924. Laflamme DP, Xu H and Long GM, 2011. Effect of diets differing in fat content on chronic diarrhea in cats. J Vet Intern Med 25:230-235. Leeson S and Caston LJ, 1993. Production and carcass yield of broilers using free-choice cereal feeding. J Appl Poult Res 2:253-258. Liopis M, Antolin M, Guarner F, Salas A and Malagelada JR, 2005. Mucosal colonisation with Lactobacillus casei mitigates barrier injury induced by exposure to trinitronbenzene sulphonic acid. Gut 54:955-959. Lopez-Ferrer S, Baucells MD, Barroeta AC and Grashorn MA, 1999. N-3enrichment of chicken meat using fish oil: Alternative substitution with rapeseed and linseed oils. Poult Sci 78:356-365. Lopez-Ferrer S, Baucells MD, Barroeta AC and Grashorn MA, 2001. N-3 enrichment of chicken meat. 1. use of very long-chain fatty acids in chicken diets and their influence on meat quality: fish oil. Poult Sci 80:741-752. NRC (National Research Council), 1994. Nutrient requirement of poultry. 9th rev. ed. National Academy, Washington, DC. Pesti GM, Bakali RI, Qiao M and Sterling KG, 2002. A comparison of eight grades of fat as broiler feed ingredients. Poult Sci 81:382-390. Ringo E, Bendiksen HR, Gausen SJ, Sundsfjord A and Olsen RE, 1998. The effect of dietary fatty acids on lactic acid bacteria associated with the epithelial mucosa and from faecalia of arctic charr, Salvelinus alpinus (L.). J Appl Microbiol 85:855-864. Sanz M, Flores A and Lopez-Bote CJ, 2000a. The metabolic use of energy from dietary fat in broilers is affected by fatty acid saturation. Br Poult Sci 41:61-66. Sanz M, Lopez-Bote CJ, Menoyo D and Bautista JM, 2000b. Abdominal fat deposition and fatty acid synthesis are lower and β-oxidation is higher in broiler chickens fed diets containing unsaturated rather than saturated fat. J Nutr 130:3034-3037. SAS Institute, 2001. SAS User s Guide: Statistics. Version 8. SAS Institute Inc. Cary. North Carolina. Scott KP, Gratz SW, Sheridan PO, Flint HJ and Duncan SH, 2013. The influence of diet on the gut microbiota. Pharmacol Res 69:52-60. Smits CHM, Veldman A, Verkade HJ and Beynen AC, 1998. The inhibitory effect of carboxymethylcellulose with high viscosity on lipid absorption in broiler chickens coincides with reduced bile salt concentration and raised microbial numbers in the small intestine. Poult Sci 77:1534-1539. Vahjen W, Glaser K, Schafer K and Simon O, 1998. Influence of xylanase-supplemented feed on the development of selected bacterial groups in the intestinal tract of broiler chicks. J Agr Sci 130:489-500. Villaverde C, Cortinas L, Barroeta AC, Martín-Orúe SM and Baucells MD, 2004. Relationship between dietary unsatturation and Vitamin E in poultry. J Anim Physiol Anim Nutr 88:143-149. Xu ZR, Hu CH, Xia MS, Zhan XA and Wang MQ, 2003. Effects of Dietary Fructooligosaccharide on Digestive Enzyme Activities, Intestinal Microflora and Morphology of Male Broilers. Poult Sci 82:1030-1036.

232 اثرات منابع مختلف چربی جیره بر عملكرد رشد جمعیت میكروبی و مقادیر ph محتویات روده كوچك و سكوم جوجه هاي گوشتی Zanini SF, Torres CAA, Bragagnolo N, Turatti JM, Silva MG and Zanini MS, 2004. Effect of oil sources and vitamin E levels in the diet on the composition of fatty acids in rooster thigh and chest meat. J Sci Food Agr 84:672-682. Zollitsch W, Knaus W, Aichinger F and Lettner F, 1997. Effects of different dietary fat sources on performance and carcass characteristics of broilers. Anim Feed Sci Technol 66:63-73.